Số hóa ẩu làm biến dạng tác phẩm

Theo ông Vũ Đình Sơn, thông tin này từng được ông nêu lên báo nhưng “hơn hai năm trôi qua” việc sai nguyên tác ấy vẫn còn. Cũng theo thầy giáo Sơn, tình trạng sai nguyên tác của Những ngôi sao xa xôi khi đăng trên mạng là “đoạn hay nhất, đoạn Phương Định, nhân vật chính, nghĩ về lẽ sống chết một cách cao đẹp thì bị thay bằng những lời chửi rủa vô học, không thể lý giải”. Và ông nhấn mạnh: “Ghê gớm hơn, với phần mềm tạm gọi tên “Xem dưới dạng ebook”, giả chân đã hoàn toàn lẫn lộn, nội dung bịa đặt so với tác phẩm là từ trang 21 đến trang 25 đọc theo dạng ebook. Các em học sinh lớp 9 nếu vô tình xem được chắc hẳn sẽ rất mất niềm tin... nội dung sao vô cùng kỳ quặc, chẳng thể hiểu gì cả”.

Vô số lỗi chính tả

Cũng bằng thao tác của thầy Sơn, chúng tôi đọc lại nguyên tác truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê, in trong tập Lê Minh Khuê - Truyện ngắn (NXB Văn Học, 1994). Sau đó đọc đối chiếu với bản ebook trên trang web vnthuquan.

Ðiều có thể thấy ngay là:

1/ Trang vnthuquan đã làm ebook (số hóa bằng cách đánh máy lại bản text) truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê một cách rất cẩu thả. Không kể những chỗ xuống dòng đột ngột vô nguyên tắc do lỗi kỹ thuật thì bản ebook này có vô khối lỗi chính tả. Lỗi chính tả nhiều đến nỗi bản ebook này khó mà đáp ứng được nhu cầu đọc một truyện ngắn bình thường, với nội dung rõ ràng, dễ hiểu, và do vậy hoàn toàn không thể dùng làm tài liệu học tập hay nghiên cứu gì được.

2/ Trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi bản ebook, khi số hóa vnthuquan đã làm mất một đoạn của nguyên tác, từ chữ “tường” trong câu “Tôi nép vào bức tường đất, nhìn đồng hồ” (trang 27, sách đã dẫn trên đây), đến hết câu “Tôi pha sữa cho nó trong cái ca sắt” (trang 29, sách đã dẫn). Và thay vào vị trí đoạn bị mất ấy là một đoạn văn khác dài 633 chữ, nội dung hoàn toàn khác, với cốt truyện khác, nhân vật khác... không biết từ đâu xuất hiện.

Bám vào nhân vật tên Trung, chi tiết “anh em Lê Lợi”, chúng tôi tìm ra cái đoạn văn “lạ” ấy xuất xứ từ tác phẩm Một cuộc rút lui thần kỳ của tác giả Lưu Hương, nằm trong tập sách Lược sử văn nghệ Việt Namcủa tác giả Thế Phong. Vì chưa tìm được bản giấy sách này nên căn cứ vào tài liệu trên Internet, chúng tôi tìm được một đoạn trích của tác phẩm Một cuộc rút lui thần kỳ, trong đó quả nhiên có nguyên văn đoạn văn lạ ấy, chỉ khác nhau hơn mười chữ - cũng do lỗi cẩu thả khi làm ebook của vnthuquan.

Như vậy là đã rõ, trong quá trình số hóa truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi, vnthuquan đã copy và dán nhầm một đoạn văn từ một tác phẩm khác vào truyện này, đồng thời làm mất đi một đoạn trong nguyên tác (có thể đoạn mất đi là do người số hóa đã dán đè đoạn văn lạ lên).

Hàng chục nghìn bản dẫn sai lạc

Ðiều đáng nói là quá trình dùng những câu văn trong đoạn văn “lạ” chèn vào truyện ngắn Lê Minh Khuê để dò tìm xuất xứ, chúng tôi phát hiện rất nhiều trang web đã dẫn lại truyện Những ngôi sao xa xôi bản số hóa từ vnthuquan với cả phần sai nghiêm trọng như thế. Ngay trên trang ebook truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi, vnthuquan cũng thống kê rõ: đến nay đã có 16.476 lượt người đọc (tính đến chiều 15-4).

Còn nếu vào trang tìm kiếm Google thời điểm này (15-4), gõ cụm từ “Tôi không nỡ trách Trung nữa” (câu viết về nhân vật Trung bị chèn vào truyện Những ngôi sao xa xôi), ngay lập tức có 60 kết quả, chứng tỏ có hàng chục lần truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi được dẫn lại với cả phần sai lạc như thế (trong khi đó, thử kiểm tra độ phổ biến của tác phẩm Một cuộc rút lui thần kỳ bằng cách gõ cụm từ này kèm theo tác giả là “Lưu Hương” thì Google chỉ cho một kết quả).

Trong những trang web dẫn lại truyện Những ngôi sao xa xôi với phần nội dung sai lạc ấy, có cả những diễn đàn học tập và lưu trữ tác phẩm như: Sinh viên hành chính, Thư viện giáo án điện tử, Diễn đàn kiến thức, Văn tuyển... Ngay cả trang Thế giới teen và rất nhiều blog cá nhân khác cũng dẫn đầy đủ “nguyên văn sai lạc” có nguồn gốc từ vnthuquan như vậy.

Ðây thật sự là điều đáng lưu ý về tình trạng Internet góp phần làm “tam sao thất bổn” các tác phẩm, thông tin. Trong đó, có thể ngoài những truyện ngắn còn có những thông tin, tài liệu quan trọng khác, mà vì lý do nào đó những người số hóa đã làm sai lạc đi. Trong môi trường mạng, việc dẫn dụng nhanh chóng và thuận tiện hơn nhiều lần so với việc kiểm chứng nguyên tác để tìm kiếm một độ tin cậy có thể, nên các tài liệu “thất bản” nhanh chóng lan truyền và dễ dàng được dẫn lại.

LAM ĐIỀN
Nguồn: Tuổi Trẻ