Bánh trôi Bằng Giang

Cả nhà tôi ngày ấy sống nhờ công khuân vác của ông và nồi bánh trôi của bà. Mẹ và sáu dì, cậu lần lượt trưởng thành. Và không ai bảo ai, cả ba cô con gái đều theo nghề của bà: nấu và bán bánh trôi. Hai dì theo chồng, đi bán chợ phương xa, còn mẹ tôi vẫn ngồi góc chợ Bằng Giang, chiều chiều mở gánh.

Bánh trôi của mẹ được bắt bằng nếp cái, mẹ tự ngâm nước, giã tại nhà. Ngày nào cũng vậy, mẹ ra giàn hái gấc, rồi nạo, lược, xay, trộn lẫn vào phân nửa bột nếp. Chuẩn bị cho một gánh hàng chiều, mẹ phải ngồi tỉmẩn se từng viên nếp: cái trắng, cái cam, cái nửa cam nửa trắng, một mâm rồi hai mâm...Để thắng nước đường gừng, mẹ dùng toàn mật mía. Nồi nước đường lúc nào cũng sôi lửa riu riu. Mỗi khi có khách, mẹ cho 10 viên bánh vào nồi nước gừng có chút dầu để trụng bánh. Đó là phút giây "huyền diệu" nhất của công đoạn nấu bánh trôi, những chiếc bánh màu nâu đỏ chuyển sang đỏ cam tươi - màu gấc nguyên sơ của núi rừng Việt Bắc. Mẹ khéo léo cho bánh ra bát, lại chan đường, nước cốt dừa rồi rắc một ít vừng, hoặc lạc rang giã nhuyễn...

Tôi nhớ hoài những ngày nắng, đám bạn trường tiểu học Cao Bằng của tôi cứ chực chờ quanh gánh hàng của mẹ. Bưng bát bánh trôi, nhiều bạn hít hà vì vị cay của gừng... mồ hôi nhễ nhại vậy mà ai cũng thật vui! Khi trời đổ mưa, những cô chú công nhân quanh khu chợ cũng nhờ vị nồng ấm của gừng mà bớt lạnh giá. Đêm hè, rồi đến đêm đông... Gánh bánh trôi của mẹ tôi tại chợ Bằng Giang chẳng mấy chốc mà đã 26 năm tuổi. Bốn chị em tôi lớn lên, được học hành, thành người cũng từ gánh hàng ấy... Nhiều lúc, ở thủ đô phồn hoa, rẽ vào một con ngõ nhỏ, bất chợt thấy quầy bánh trôi... tôi lại trào dâng ký ức hàng bánh của mẹ. Tôi biết, dù có bệnh tật, mệt mỏi thế nào, hay bận bịu giỗ chạp ở xa, mẹ cũng quầy quả quay về xóm chợ Bằng Giang mở hàng... Không phải mẹ sợ mất khách mà cứ sợ món bánh của bà bị thất truyền...

Hàng bánh trôi hôm nay nhiều không kể xiết, ngay tại chợ Bằng Giang, mẹ cũng đã có đồng nghiệp cạnh tranh... Nhưng không ai kiên nhẫn, tự tay nạo gấc, pha màu, giã vừng, lột vỏ, tỉ mẩn và chỉn chu như mẹ.  Và cũng nhờ đó, hàng bánh trôi của mẹ, của bà tôi đã thành "một phần lịch sử" của chợ Bằng Giang...