Lỗ Tấn - George Orwell của Trung Quốc

Năm 2005, tập đoàn Penguin chi ra 100,000 USD (hơn 1,7 tỷ đồng) để mua bản quyền chuyển thể sang tiếng Anh cuốn tiểu thuyết Tôtem sói của Khương Nhung - một kiệt tác hiện đại, lấy bối cảnh Cao nguyên Nội Mông. Đó là con số chuyển nhượng bản quyền kỷ lục với một tác phẩm tiếng Trung từ trước tới nay.

Năm 2008, nhà xuất bản này cũng ra mắt bản tiếng Anh cuốn I Love Dollars của Chu Văn (Zhu Wen) - một cuốn sách ghi lại sống động mặt trái của xã hội Trung Quốc thời bùng nổ kinh tế. Penguin cũng thông báo sẽ tiếp tục giới thiệu đến độc giả quốc tế nhiều sáng tác của các nhà văn Trung Quốc với việc mở rộng chi nhánh tập đoàn này tại Bắc Kinh.

Rõ ràng, Penguin đang "đầu tư" vào nền văn học Trung Quốc. Sự lớn mạnh của một quốc gia trên thế giới cũng đồng nghĩa với việc quốc gia đó sẽ thu hút sự chú ý lớn của độc giả quốc tế về văn hóa, văn học. Nhưng với tôi, tin tốt nhất trong số những sự kiện xuất bản gần đây là việc ấn hành bản tiếng Anh cuốn The Real Story of Ah-Q and Other Tales of China (AQ chính truyện và những truyện khác của Trung Quốc). Nó không phải là cuốn sách giới thiệu những nhà văn Trung Quốc mới mà là tác phẩm tìm kiếm sự khẳng định tầm ảnh hưởng sâu rộng của Lỗ Tấn - bút danh của Chu Thụ Nhân - nhà văn đã qua đời năm 1936, ở tuổi 55, vì căn bệnh lao phổi.

Lỗ Tấn là nhân vật vĩ đại của nên văn học Trung Quốc - một nhà văn xứng đáng được đọc rộng rãi trên thế giới. Ngoài việc giới thiệu các truyện ngắn nổi tiếng của Lỗ Tấn như Tết Đoan Ngọ, AQ chính truyện, Nhật ký người điên… cuốn sách còn có bài viết về danh tiếng và những ảnh hưởng của Lỗ Tấn với nền văn học Trung Quốc ngày nay. Được xếp vào tủ sách kinh điển của Penguin, theo tôi, đây là ấn bản giá trị nhất của Penguin được xuất bản gần đây.

Dưới đây là những lý do vì sao tôi đánh giá cao nhà văn này. Lỗ Tấn được coi là nhà văn hiện đại quan trọng nhất ở một đất nước dân số đông nhất thế giới. Tìm hiểu tác phẩm của ông là điều rất hữu ích để độc giả có được những hiểu biết nhất định về thế giới con người. Ngoài truyện ngắn, tiểu thuyết, ông còn sáng tác thơ, viết sử, viết chính luận. Truyện của ông đa dạng về chủ đề và phong cách, từ những áng văn hoài cổ qua Cố hương đến những tác phẩm tái hiện hiện thực khốc liệt như Nhật ký người điên. Trên tất cả, Lỗ Tấn không chỉ là một nhà văn vĩ đại. Ông là nhà văn thiết yếu - một mẫu hình nhà văn mà qua họ, người nước ngoài sẽ đọc được mã văn hóa, sẽ nhận biết được DNA của quốc gia đó. Ví như, Herman Melville và Mark Twain đều là những nhà văn vĩ đại của Mỹ. Nhưng chỉ Mark Twain mới là nhà văn thiết yếu. Người ngoài nước Mỹ có thể thấy câu chuyện về Ahab và cá voi trắng rất hữu ích với họ, nhưng nếu muốn hiểu nước Mỹ và con người Mỹ, họ buộc phải biết Huck Finn và những bí mật của dòng sông Mississippi.

George Orwell cũng là một nhà văn thiết yếu của Anh. Giữa hai tác giả này cũng có nhiều điểm chung. Nhân vật AQ đi cùng với chủ nghĩa AQ của Lỗ Tấn thường được so sánh với Big Brother của George Orwell. Cả hai tác giả đều là những nhà tư tưởng lớn, dành phần lớn cuộc đời mình chỉ trích chủ nghĩa giáo điều, đạo đức giả xuất hiện trong các thể chế chính trị. Họ đều là những nhà vô địch trong thể loại văn xuôi. Họ đều là những cây bút hiện thực với những trang viết mỉa mai những cuộc cách mạng tự rêu rao là sẽ làm thay đổi mọi thứ nhưng cuối cùng đã kết thúc bằng những đổi thay ngớ ngẩn.

Ngày nay, Lỗ Tấn vẫn có ảnh hưởng lớn đến các nhà văn Trung Quốc hiện đại. Nhà văn Khương Nhung từng thừa nhận, Tôtem sói được gợi hứng một phần từ các tác phẩm của Lỗ Tấn. Còn Chu Văn, dù phủ nhận mối liên hệ giữa ông và Lỗ Tấn thì theo dịch giả những truyện ngắn về Trung Quốc thập niên 90 của Chu Văn Zhu, ta thấy "ám ảnh bởi một xã hội nghẹt cứng sự nhẫn tâm, vô cảm dường như là bị ảnh hưởng từ Lỗ Tấn".