Mùa xuân của má

Từ hồi sáng đến giờ lúc nào má cũng đi ra đi vào, lóng nga lóng ngóng. Hễ con mực hực hực chuẩn bị sủa là mắt má đau đáu trông ra ngoài ngõ. Chờ riết cho tới chiều mà bóng dáng các anh chị vẫn bặt tăm. Hồi đám giỗ ba, chị Hai nói tết sẽ về. Chị Hai ở xa xôi quá lại nghèo nên tết có năm về có năm không. Mà hễ anh chị về là về từ bữa hăm chín.

Hồi đó chị Hai đi làm ở thành phố rồi quen anh Phụng ở tuối ngoài Long Khánh. Khi hai người dự định cưới nhau chị Hai mới dẫn anh Phụng về thỏ thẻ với má. Thấy anh Phụng hiền lành má cũng thương lắm nhưng ngặt nỗi quê anh ở xa quá. Má không cản chị Hai mà má nói:

- Chim đa đa đậu nhánh đa, chồng gần không lấy sao lấy chồng xa vậy hả con?

 Chị Hai nghĩ tới nghĩ lui rồi chị khóc. Thấy vậy má an ủi chị:

- Má nói là nói vậy chớ con thương đâu má gả đó. Tụi bây có duyên có nợ với nhau, má cấm cản sao đành.

Tối đêm đó má trằn trọc không sao ngủ được, nước mắt cứ chảy hoài ướt cả gối. Hồi đó má với ba thương nhau ông bà ngoại cũng không bằng lòng. Không phải là ông bà ngoại ghét bỏ gì ba mà tại quê ba ở xa quá. Má ở Cà Mau, còn ba ở tuốt trên xứ Cổ Cò này. Thương nhau thì hứa lấy nhau chứ má cũng chưa đến Cổ Cò lần nào. Ông bà ngoại sợ má về đó xa xôi rồi không về thăm ông bà được. Mà ông bà ngoại đã già, nhớ con thì biết làm sao. Nhưng rồi thấy má cương quyết quá nên ông bà ngoại cũng bằng lòng. Cưới rồi năm đầu về thăm ông bà ngoại được hai lần. Năm sau sinh con nên về có một lần. Ngày bà ngoại hấp hối, má nhận được tin là về liền. Vậy mà về đến nơi thì người ta đã khâm liệm ngoại rồi. Cái lần ông ngoại mất cũng vậy. Má về đến nhà thì sắp tới giờ chôn. Từ ngày ông bà ngoại mất đến giờ má về giỗ ông bà đâu được hai ba lần gì đó. Nhớ cái cảnh của mình mà má thương chị Hai và cũng tủi cho mình. Rồi đây mai mốt má chết biết có được nhìn mặt chị Hai lần cuối?

Từ ngày chị Hai có chồng mỗi năm về có một lần đó là dịp giỗ ba hay ngày tết. Gia đình chị suốt năm chỉ có trông chờ vào công đất chôm chôm, nhưng năm nào trúng mùa thì thất giá, hoặc được giá thì thất mùa. Anh Phụng đi làm thuê làm mướn quanh năm nhưng hai đứa nhỏ cứ đau ốm suốt nên tiền vào nhà chị như gió vào nhà trống vậy.

Anh Ba thì đi biền biệt mấy năm nay. Hồi đó anh Ba yêu chị Nguyệt ở xóm trên. Chị Nguyệt hiền dịu lại xinh đẹp nên không ít người dòm ngó. Vì vậy ông bà Năm, ba má chị Nguyệt không chịu gả chị cho anh Ba. Bà Năm rầy chị:

- Mầy lấy thằng đó để mai mốt cạp đất ăn hả?

Không biết sao câu ấy lọt đến tai anh Ba. Cả tháng trời anh lặng lẽ không nói với ai tiếng nào. Có lúc nét mặt anh khoặm lại, ánh mắt nổi vằn những gân máu đỏ li ti trông rất dữ tợn. Có lúc anh ngồi thẫn thờ như người mất hồn, ánh mắt xa xôi, thăm thẳm. Rồi má cũng biết chuyện bà Năm ngăn cản anh và chị Nguyệt yêu nhau. Anh Ba đau một thì má đau đến mười. Má biết anh Ba và chị Nguyệt yêu nhau hai năm nay. Nhưng má dành dụm hoài mà không mua nổi đôi bông tai nên đành làm lơ, không dám bước tới hỏi chị Nguyệt cho anh. Muốn cưới vợ cho con trong nhà tệ lắm cũng phải có đôi ba triệu đồng. Đằng này... Nhưng hổng lẽ không tiền rồi để con ở vậy hoài hay sao. Má chờ con heo trong chuồng hễ trộng trộng một chút là kêu bán liền. Lúa ngoài đồng đã cong trái me. Bầy gà cũng phủ lông cánh. Vậy mà... Nhìn anh Ba suốt ngày cứ lặng lẽ đăm chiêu má đau đứt ruột. Vừa đau nỗi đau của con, vừa đau nỗi đau của người làm mẹ nên tối nằm trằn trọc không ngủ được. Nghĩ đến chuyện vợ con của anh Ba là má ứa nước mắt. Má đợi anh nguôi nguôi rồi sẽ lựa lời khuyên anh tìm một chỗ khác phù hợp với hoàn cảnh gia đình của mình hơn. Nhưng má chưa kịp nói gì thì anh đã đi. Hôm đi, anh nói với má:

- Chừng nào tui làm có nhiều tiền mới về, má đừng trông!

Tính anh Ba hễ quyết làm cái gì là làm cho bằng được. Má biết thế nên cũng không ngăn cản. Má chỉ đau, cho đến bây giờ mà cái đau vẫn còn tươi rói như con cá ướp trong muối vậy. Giọng má cứ nghẹn lại trong cổ:

- Sao con không nói sớm để má mua cho vài cái áo. Cái khăn tắm của con cũng rách hết rồi.

Má móc trong túi lấy chai dầu cù là nhét vào giỏ xách của anh. Má lại móc túi bên kia, vét hết còn đâu được vài chục ngàn đồng. Má nhét hết vào túi anh.

- Con đợi má sang nhà chú Bảy mượn thêm.

Anh Ba cản không cho má đi rồi lấy tiền nhét lại vào túi má. Hai má con cứ giằng co nhau, đến chừng thấy má òa khóa anh Ba mới chịu lấy. Suốt bốn năm nay, ngày nào má cũng khắc khoải chờ mong anh về, nhất là những ngày giỗ, tết. Năm nay má có linh tính anh sẽ về. Vậy mà... Chiều ba mươi rồi.

Rồi hồi năm ngoái đến lượt thằng Út cũng bỏ má mà đi. Nó nói ở đây làm quần quật suốt một năm cũng chỉ dư được đôi mươi giạ lúa. Có năm còn thiếu ăn nữa. Mấy đứa bạn nó lên thành phố làm một tháng dư bằng mình ở đây làm cả năm. Má đứng chết lặng, ánh mắt như dại đi.

- Mình phụ đất chớ đất có phụ mình đâu con!

Thằng Út  chỉ mái nhà dột nát rồi nói:

- Má thấy hôn, mình ở đây suốt mấy chục năm mà có cất được cái nhà cho ra hồn đâu. Con ráng làm kiếm tiền về lợp lại mái nhà để mùa mưa năm nay má ngủ thẳng giấc.

Nghe thằng Út nói vậy lẽ ra má phải vui, đằng này má cảm thấy như ai lấy kim ghim vào tim mình. Má nhớ hồi thằng Út còn nhỏ, có lần má vừa lấy roi định đánh thì nó chạy lại ôm chặt tay má nói: "Má ơi đừng đánh con đau, để con bắt ốc hái rau má nhờ". Vậy là má bẻ gãy cây roi làm hai chớ không nỡ đánh nó. Không lẽ nó nghĩ "bắt ốc hái rau cho má nhờ" là phải rời bỏ quê hương để làm kiếm tiền về cho má ha? Má nắm tay thằng Út:

- Út ơi, ông bà nội con ở đây, đời ba và má cũng ở đây, rồi các con cũng sinh ra ở đây. Dù không giàu nhưng đất nuôi các con lớn khôn đâu có để các con đói bữa nào.

Thằng Út vẫn cố bào chữa:

- Con biết đất không phụ mình nhưng đất càng ngày càng cằn cỗi...

Thằng Út đi mới vài tháng thì đem về cho má xấp tiền dày cộm. Nó nhét xấp tiền vào túi má thỏ thẻ:

- Má cất để dành xài. Má thích cái gì thì mua ăn, đừng hà tiện nữa. Công việc ngoài ruộng má mướn người ta làm, nhớ nghen má!

Hôm sau nó kêu thợ lợp lại mái nhà xong rồi mới đi. Sau lần đó má chờ hoài mà hổng thấy thằng Út về nữa. Thằng Quân, bạn nó trên thành phố về ghé qua cho hay thằng Út theo bạn bè rủ ren lên tận rừng sâu đào vàng. Má chết lặng người. "Ăn của rừng rưng rưng nước mắt". Ai xui nó lên chốn rừng thiêng nước độc ấy? Nếu vì má mà nó phải lên chốn ấy thì thà để má thắt cổ chết còn đỡ đau hơn. Làm mẹ mà, đâu ai nỡ để con mình chui vào miệng hùm hang rắn. Má thắp nhang lên bàn thờ ba:

- Ông ơi! Có linh thiêng theo phù hộ cho con...

Mắt má nhòa đi, hai dòng nước trong suốt rõ ra từ đôi hố mắt trũng sâu, chảy dài xuống đôi gò má nhăn nheo.

Cúng cơm ba xong, má bày nếp ra gói bánh tét. Năm nào cũng vậy, dù túng quẫn đến đâu má cũng phải có nồi bánh tét trước là cúng ông bà ba ngày tết, sau là cho mấy anh chị có ăn với người ta. Năm nay má cũng gói đủ hai loại bánh như mọi năm. Nhà có mấy chị em mà mỗi người một ý. Chị Hai thích ăn bánh nhân chuối, anh Ba, thằng Út thích ăn bánh nhân mỡ đậu xanh. Còn má thì các anh chị thích cái gì má thích cái ấy. Gói một thứ bánh sợ đứa vui đứa buồn nên năm nào má cũng gói cả hai thứ như vậy. Mấy năm trước anh Ba không về khiến bánh nhân mỡ đậu xanh không ai ăn. Năm nay má định gói một thứ bánh nhân chuối thôi nhưng má nghĩ biết đâu anh Ba về. Và thằng Út nữa...

Trời tối hẳn. Má ngồi lặng lẽ một mình bên nồi bánh tét. Bếp lửa reo tí tách như vẫy gọi mùa xuân về. Má nghe mắt mình cay xè. Má nhớ hồi đó, mà không, như mới ràng ràng đây vậy, chị Hai, anh Ba, thằng Út ngồi quanh bên bếp lửa canh nồi bánh và đón giao thừa. Má kêu mấy chị em đi ngủ để má thức canh, giao thừa sẽ kêu mấy chị em dậy nhưng không ai chịu.

Hồi đó tết nào ba má cũng chạy vạy để có tiền mua cho mỗi đứa cái áo hay cái quần mới. Có năm phải bán lúa non hay ba lãnh tiền công cắt lúa trước. Vậy mà vui, mà hạnh phúc. Còn bây giờ, thấy thiếu hụt, thấy đánh mất một cái gì đó...

Những giây phút cuối cùng của năm cũ đã qua. Giao thừa. Má sắp bánh mứt lên bàn thờ ba rồi thắp nhang:

- Ông ơi! Năm mới đã đến rồi. Ông phù hộ cho mấy đứa nhỏ được mạnh giỏi, bình an nghen!

Mùa xuân đến trong nụ mai biêng biếc vừa hé nở chúm chím trên cành. Mùa xuân đến trong cơn gió nhẹ lùa qua ô cửa sổ. Mùa xuân đến trong làn hương trầm thoang thoảng má thắp trên bàn thờ ba. Nhưng mùa xuân của má còn ở xa lắm...