Sự ra đời của chuột máy tính và những tiếng click quen thuộc

Nhà khoa học đó là Douglas C. Engelbart, sinh năm 1925 tại Portland (Mỹ). Vào thập niên 50 của thế kỷ trước, chàng trai Engelbart có một công việc đáng mơ ước tại phòng thí nghiệm không gian của chính phủ, nhưng lại muốn làm điều gì đó lớn lao hơn thế.

So với tốc độ phát triển ngày nay, điện toán thời đó mới chỉ ở giai đoạn trứng nước. Máy tính là những hệ thống tính toán to bằng cả căn phòng và chỉ cho phép 1 người sử dụng vào một thời điểm. Người ta nhập thông tin qua các thẻ đục lỗ và chờ hàng giờ cho câu trả lời. Điện toán tương tác là thứ thuộc về tương lai, chỉ có trong khoa học viễn tưởng, nhưng đã bắt đầu hình thành trong tâm trí của Engelbart.

Trong hình dung của mình, Engelbart ngồi trước màn hình lớn đầy các biểu tượng khác nhau, hiển thị các thông tin có thể tổ chức và liên lạc. Năm 1960, ông thành lập nhóm Augmentation Research Center (ARC) thuộc Viên nghiên cứu Stanford (SRI) với sự hậu thuẫn của Không quân Mỹ, NASA và Bộ quốc phòng Mỹ. 

Douglas C. Engelbart và con chuột dạng prototype đầu tiên.

Tháng 12/1968, ông khiến giới công nghệ xôn xao khi trình diễn một loạt ý tưởng trước hơn 1.000 nhà khoa học máy tính hàng đầu thế giới trong Hội thảo Fall Joint Computer Conference ở San Francisco.

Trong hơn 1 tiếng, ông mô tả hệ thống máy tính sẽ tương tác ra sao, thông tin sẽ truyền như thế nào qua video conference (hội thảo truyền hình), con người hợp tác và làm việc nhóm cũng như biên tập văn bản bằng cách nào. Trái với những cỗ máy mainframe thời đó, hệ thống mà Tiến sĩ Engelbart tạo ra, gọi là oNLine System, cho phép các nhà khoa học chia sẻ thông tin xuyên suốt, có thể tạo và lưu trữ tài liệu dưới dạng một thư viện điện tử có cấu trúc.

Các phiên bản đầu tiên của chuột có vỏ gỗ với 3 nút bấm vì nó chỉ đủ chỗ cho 3 nút, nhưng Engelbart tin rằng phải có 10 nút mới thực hiện đủ hết các chức năng. Hai thập kỷ sau, khi trang bị chuột cho máy tính Macintosh, Steve Jobs, CEO Apple khi đó,  lại nghĩ chỉ một nút bấm là đủ. Ông đề cao sự đơn giản và quả quyết rằng một nút giúp tránh thao thác sai hơn là có một loạt nút.

Roger Bates, một nhà thiết kế phần cứng thuộc nhóm SRI cho hay tên "con chuột" được đưa ra để tương xứng với tên của con trỏ. Khi đó, con trỏ được gọi là CAT (mèo) nhưng ông Bates không thể nhớ CAT viết tắt của cụm từ gì.

Những gì Engelbart trình bày năm 1968 đã vẽ lên tương lai của kỷ nguyên điện toán mà sau này được trung tâm nghiên cứu Palo Alto Research Center của Xerox phát triển. Nhưng phải tới đầu thập niên 80 của thế kỷ trước, chuột máy tính mới trở thành chuẩn mực trong điều khiển máy tính nhờ Apple, Microsoft, IBM biến thành sản phẩm thương mại và thay đổi cuộc sống hiện đại của con người. Ngày nay, những tiếng click chuột đã trở nên thân thuộc với hàng trăm triệu người trên toàn thế giới.

Engelbart đã được trao nhiều danh hiệu quốc gia, trong có giải Turing Award. Ông cũng là một trong những người đầu tiên nhìn thấy tầm ảnh hưởng của máy tính tới toàn bộ xã hội. Engelbart qua đời đêm 2/7 ở tuổi 88 tại Atherton, California (Mỹ). 

Châu An